Ανακαλύπτοντας τα χωριά της Χίου
Η Χίος σ’ όλη την έκτασή της αποτελείται από πολλά χωριά, οκτώ από τα οποία είναι μεσαιωνικά. Τα χωριά αυτά είναι: τα Μεστά, η Ανάβατος, το Πυργί, οι Ολύμποι, τα Αρμόλια, η Καλαμωτή, η Καλλιμασιά και τα Νένητα. Τα Μεστά είναι το πιο απομακρυσμένο μεσαιωνικό χωριό, αλλά και το πιο καλοδιατηρημένο. Ολόκληρο το χωριό έχει χτιστεί σαν λαβύρινθος με στόχο να εμποδίζει επιδράμουσες ομάδες των πειρατών. Ο Ανάβατος είναι χτισμένος σε έναν απότομο λόφο με απότομες πλαγιές και χτίστηκε για τον έλεγχο της δυτικής ακτής κατά την περίοδο πειρατικών επιδρομών. Το Πυργί θυμίζει κάστρο με στενούς δρόμους και σπίτια χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο, ενώ στο κέντρο του χωριού υπάρχει ένας μεγάλος ερειπωμένος πύργος. Οι Ολύμποι βρίσκονται στη νοτιοδυτική Χίο. Εκεί καλλιεργείται το μαστιχόδεντρο από το οποίο εξάγεται η μαστίχα. Στους Ολύμπους διασώζεται και η μορφή του μεσαιωνικού «χωριού-κάστρου». Η Καλαμωτή βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά της Χίου. Το χωριό αποτελείται από αμυντικό τείχος κάτι που του εξασφάλιζε την άμυνα από πειρατικές επιδρομές. Οι κάτοικοι του ασχολούνταν με την γεωργία και την οπωροκηπευτική. Τα Αρμόλια είναι ένα χωριό της νότιας Χίου, στο οποίο καλλιεργείται το μαστιχόδεντρο, από το οποίο εξάγεται η μαστίχα. Τέλος, οι κάτοικοι των Αρμολίων ασχολούνται με την αγγειοπλαστική και παράγουν προϊόντα όπως λάδι, δημητριακά και καπνό. Η Καλλιμασιά είναι κωμόπολη της Χίου, η οποία καταστράφηκε από σεισμό. Βρίσκεται σε κάμπο με ελαιόλαδα. Τα Νένητα είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του νησιού και βρίσκονται στην άκρη ενός εύφορου οροπεδίου. Στο εσωτερικό του αποτελείται από τριάντα ναούς και δύο μοναστήρια. Τέλος, έχει περισσότερους από 2.500 κατοίκους, οι οποίοι αποκαλούνται Νενητούσοι.
«Οι μαστιχόδρομοι»
Αν ποτέ βρεθείτε στη Χίο, η καλύτερη διαδρομή που μπορείτε να ακολουθήσετε είναι η διαδρομή του Mastic Bus. Η περιήγησή σας στο νησί θα ξεκινήσει από την χώρα βλέποντας τα περιβόλια και τα αρχοντικά της. Στη συνέχεια, ακολουθεί το Θολοποτάμι και μετά απ’ αυτό θα βρεθείτε στα Αρμόλια με τα πολλά κεραμικά. Ένα από τα ξακουστά χωριά της Χίου είναι το Πυργί, η επόμενη στάση του Mastic Bus, το οποίο είναι το ξακουστό για τα ξυστά και τα μοναδικά αριστουργήματα του. Όμως, η περιήγηση δεν σταματά εδώ, το μονοπάτι μας οδηγεί στους Ολύμπους με το θαυμάσιο σπήλαιο και πιο μετά στα Μεστά με τον θαυμάσιο κόκκινο Φαναίο οίνο. Ακολουθεί το Πασαλιμάνι και η Ελάτα. Στην συνέχεια φτάνουμε στην γνωστή από τα ομηρικά έπη Βέσσα και στο τέλος της ημέρας φτάνουμε στο Πιθί που είναι και ο τελικός προορισμός. Την δεύτερη ημέρα ξεκινάμε απο την χώρα με κατεύθυνση την Καλλιμασιά, κάνοντας μια στάση στο μοναστήρι του Αγ. Κωνσταντίνου και του Αγ. Μηνά. Έπειτα φτάνουμε στην Καλλιμασιά, την κωμόπολη της Χίου. Προχωράμε στην κοινή με τα όμορφα πέτρινα σπίτια και βάζουμε πορεία για την καρδιά της μαστιχοκαλλιέργειας τα Δότια και τα Βρουλίδια. Εδώ βρίσκονται τα δύο ανενεργά ηφαίστεια της Χίου, ο Ψάρωνας ο μεγάλος και ο Ψάρωνας ο μικρός. Στην επιστροφή περνάμε μέσω Κοινής στη Διδύμα και στο Μυρμήγκι και φτάνουμε στη Παναγιά τη Σικελιά, τη βυζαντινή εκκλησία, όπου παλιά γίνονταν οι Γενικές Συνελεύσεις των δημογερόντων και συζητούσαν θέματα της μαστίχας. Η μοναδική διαδρομή στα χωριά της Μαστίχας -ένα απέραντο "Μαστιχοτόπι" 24 χωριών-έφτασε στο τέλος της.
Καλλιμασιά
Η Καλλιμασιά είναι κωμόπολη της Χίου, χτισμένη 13 χιλιόμετρα νότια της πρωτεύουσας του νησιού.
Ήταν μια από τις σημαντικότερες κωμοπόλεις του νησιού κατά το Μεσαίωνα, καταστράφηκε όμως σχεδόν ολοκληρωτικά από σεισμό το 1881. Είναι χτισμένη σε έναν κάμπο με ελαιόδεντρα. Αξιοθέατα της περιοχής είναι τα ερείπια των μεσαιωνικών πύργων και οι καλοδιατηρημένες και εντυπωσιακές εκκλησίες. Η Καλλιμασιά είναι η έδρα του Δήμου Ιωνίας.
Πυργί
Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο από τα χωριά της Χίου. Είναι πλουσιότατο και σπουδαιότατο από λαογραφικής, αρχαιολογικής και γλωσσικής άποψης. Bρίσκεται στην ανατολικό-μεσημβρινή πλευρά του λόφου Πατέλλα, είναι ωοειδές, περιβαλλόμενο από μεσαιωνικό περίβολο, ο οποίος αποτελεί τον εξωτερικό τοίχο των ακραίων σπιτιών του. Επειδή ελάχιστα πλήγηκε από τον σεισμό του 1881 διατηρεί και εσωτερικά τη μεσαιωνική του όψη. Οι δρόμοι είναι στενοί, τα σπίτια ψηλά, διώροφα και τριώροφα τα περισσότερα και συνεχόμενα μεταξύ τους κατά μήκος των δρόμων, κατά την αρχαία εποχή αρκετά σπίτια είχαν πυραμοειδή στέγη (τραβάκα). Οι δρόμοι είναι γραφικότατοι, καθώς τα σπίτια συνδέονται με τα απέναντι με αψίδες (δοξαράδες).
Έχει μεγάλη τετραγωνική πλατεία (λιβάδι) στην οποία γίνονται τα πανηγύρια του χωριού και πολλούς ναούς, από τους οποίους ξεχωρίζει ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου που εορτάζεται στις 15 Αυγούστου, στο πανηγύρι της οποίας έρχονται πάρα πολλοί επισκέπτες από τη Χίο και την Αθήνα για να θαυμάσουν τον Πυργούσικο χορό ο οποίος είναι ιδιόμορφος, γρήγορος και ορμητικός και αποτελείται από βηματισμούς μικρούς και γρήγορους προς τα εμπρός, προς τα πίσω και προς τα πλάγια. Χορεύεται από τρεις χορευτές , δύο άντρες και μια γυναίκα στη μέση η οποία κρατιέται «αγκαζέ» από τους δύο καβαλιέρους από τη μια και την άλλη πλευρά.
Το Πυργί ονομάστηκε έτσι από το μεγάλο και ψηλό πύργο του, γύρω από τον οποίο χτίστηκε το σημερινό χωριό από πολλούς μικρούς και μεγάλους οικισμούς.
Βέσσα
Η Βέσσα είναι ημιορεινό χωριό της Χίου και ανήκει στο Δήμο Μαστιχοχωρίων.
Η Βέσσα βρίσκεται 19 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης της Χίου (οδική απόσταση), σε μία κοιλάδα, από όπου μία πιθανή ετυμολογία του ονόματος του χωριού, και σε μεσοσταθμικό υψόμετρο 180 μέτρα. Η έκταση του ομώνυμου δημοτικού διαμερίσματος είναι 21 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Έχει παραδοσιακή αρχιτεκτονική με στενούς δρόμους. Είναι παλαιός, μεσαιωνικός οικισμός, χαρακτηριστικό χωριό-κάστρο («καστροχώρι»). Ενδιαφέρων είναι και ο Ναός του Αγίου Δημητρίου. Ο ενοριακός ναός (η «χωριοεκκλησιά») ωστόσο τιμάται στο όνομα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και εορτάζει στις 15 Αυγούστου.
Ολύμποι
Οι Ολύμποι είναι χωριό της νοτιοδυτικής Χίου, σε οδική απόσταση 31 χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου. Παλαιότερα ήταν έδρα κοινότητας, ενώ σήμερα αποτελεί ένα από τα εννέα δημοτικά διαμερίσματα του Δήμου Μαστιχοχωρίων. Οι Ολύμποι είναι πραγματικά ένα από τα 22 περίπου χωριά της νότιας Χίου όπου καλλιεργείται, εκεί και πουθενά αλλού στον κόσμο, το μαστιχόδεντρο ή μαστιχοφόρος σχίνος από το οποίο εξάγεται η μαστίχα Χίου.
Οι Ολύμποι είναι κτισμένοι σε ομαλή έκταση, αλλά όχι κοντά στην ακτή. Το πλησιέστερο χωριό είναι τα Μεστά. Το μεσοσταθμικό υψόμετρο του οικισμού είναι 120 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, προς την οποία δεν έχει θέα. Στους Ολύμπους διασώζεται, αν και σε μικρότερο βαθμό από ό,τι στα Μεστά, η μορφή του μεσαιωνικού «χωριού-κάστρου», κλειστού με τείχος που διαμορφώνουν οι ίδιοι οι τοίχοι των εξωτερικών σπιτιών, τα οποία ήταν ενωμένα μεταξύ τους, όπως ενωμένα στο ύψος του πρώτου ορόφου είναι και τα σπίτια του χωριού, αφήνοντας από κάτω τα εσωτερικά δρομάκια να σχηματίζουν κάπου-κάπου μικρές σήραγγες. Η ίδια μορφή σώζεται και στα μαστιχοχώρια Ελάτα και Πυργί. Οφείλεται στον φόβο των πειρατών, που αποβιβάζονταν κατά τον Μεσαίωνα και μέχρι την Τουρκοκρατία στις ακτές, και έκαναν επιδρομές στα χωριά για να λεηλατήσουν τη μαστίχα και τα άλλα προϊόντα τους.
Οι κάτοικοι των Ολύμπων ονομάζονται "Λυμπούσοι" στο τοπικό γλωσσικό ιδίωμα. Η εξέλιξη του πληθυσμού των Ολύμπων στις επίσημες απογραφές φαίνεται στον πίνακα.
Μεστά
Τα Μεστά είναι το πιο απομακρυσμένο από τα μεσαιωνικά χωριά της Χίου, αλλά ταυτόχρονα και το πιο καλοδιατηρημένο. Ανήκουν στη Δημοτική Ενότητα των Μαστιχοχωρίων. Έχουν υψόμετρο 120m και πληθυσμό 337 κατοίκους, που ονομάζονται "Μεστούσοι". Το χωριό, το οποίο δεσπόζει σε μια μικρή κοιλάδα, κτίστηκε στα βυζαντινά χρόνια και η αρχιτεκτονική του είναι μοναδική στον ελλαδικό χώρο. Έχει πενταγωνικό και κλειστό τετράπλευρο σχήμα με δαιδαλώδη εσωτερικά δρομάκια, ενώ τα σπίτια που ήταν κτισμένα από την εξωτερική πλευρά(πάνω από τις καμάρες) έπαιζαν το ρόλο τείχους, γι’αυτό και δεν είχαν παράθυρα προς τα έξω. Στις εξωτερικές γωνίες του υπήρχαν και σώζονται ακόμη μικροί κυκλικοί πύργοι. Ολόκληρο το χωριό έχει σχεδιαστεί και έχει χτιστεί σαν ένας λαβύρινθος, με στόχο να εμποδίσει τις επιδράμουσες ομάδες πειρατών να φτάσουν με ευκολία στο κέντρο του χωριού όπου βρίσκονταν τα σημαντικότερα κτίρια.
Στο χωριό υπάρχει πλήθος μικρών εκκλησιών, οι οποίες ξεχωρίζουν από το περιορισμένο, σε σύγκριση με τα σπίτια, ύψος και την δίρριχτη στέγη τους. Μεγαλύτερη και σημαντικότερη εκκλησία της περιοχής είναι η εκκλησία των Ταξιαρχών, δίκλιτη βασιλική με ίχνη από παλιές τοιχογραφίες (οι περισσότερες έχουν καλυφθεί με επιχρίσματα), η οποία κτίστηκε το 1868 στη θέση του παλιού κυκλικού πύργου του κάστρου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ξυλόγλυπτο εικονοστάσιο του 1833, εξαίρετο δείγμα της τοπικής τεχνοτροπίας. Δίπλα στο ναό βρίσκεται η κεντρική πλατεία του χωριού, το «λιβάδι» όπως λέγεται στην τοπική διάλεκτο. Είναι ο τόπος συγκέντρωσης των ντόπιων, αλλά και των τουριστών, καθώς εκεί υπάρχουν παραδοσιακά καφενεία και ταβέρνες. Το ιδιαίτερο στοιχείο του χωριού είναι η αρχιτεκτονική του, καθώς τα σπίτια είναι κτισμένα πολύ κοντά το ένα με το άλλο, ενώ επικοινωνούν μεταξύ τους με πολύ στενά, σκεπαστά δρομάκια, τους «θόλους». Το χωριό αποτελεί επίσης πόλο έλξης τουριστών, τόσο για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική φυσική ομορφιά της περιοχής, αφού σε κοντινή απόσταση βρίσκονται μερικές από τις ωραιότερες παραλίες του νησιού.
Η Χίος σ’ όλη την έκτασή της αποτελείται από πολλά χωριά, οκτώ από τα οποία είναι μεσαιωνικά. Τα χωριά αυτά είναι: τα Μεστά, η Ανάβατος, το Πυργί, οι Ολύμποι, τα Αρμόλια, η Καλαμωτή, η Καλλιμασιά και τα Νένητα. Τα Μεστά είναι το πιο απομακρυσμένο μεσαιωνικό χωριό, αλλά και το πιο καλοδιατηρημένο. Ολόκληρο το χωριό έχει χτιστεί σαν λαβύρινθος με στόχο να εμποδίζει επιδράμουσες ομάδες των πειρατών. Ο Ανάβατος είναι χτισμένος σε έναν απότομο λόφο με απότομες πλαγιές και χτίστηκε για τον έλεγχο της δυτικής ακτής κατά την περίοδο πειρατικών επιδρομών. Το Πυργί θυμίζει κάστρο με στενούς δρόμους και σπίτια χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο, ενώ στο κέντρο του χωριού υπάρχει ένας μεγάλος ερειπωμένος πύργος. Οι Ολύμποι βρίσκονται στη νοτιοδυτική Χίο. Εκεί καλλιεργείται το μαστιχόδεντρο από το οποίο εξάγεται η μαστίχα. Στους Ολύμπους διασώζεται και η μορφή του μεσαιωνικού «χωριού-κάστρου». Η Καλαμωτή βρίσκεται στη νοτιοανατολική πλευρά της Χίου. Το χωριό αποτελείται από αμυντικό τείχος κάτι που του εξασφάλιζε την άμυνα από πειρατικές επιδρομές. Οι κάτοικοι του ασχολούνταν με την γεωργία και την οπωροκηπευτική. Τα Αρμόλια είναι ένα χωριό της νότιας Χίου, στο οποίο καλλιεργείται το μαστιχόδεντρο, από το οποίο εξάγεται η μαστίχα. Τέλος, οι κάτοικοι των Αρμολίων ασχολούνται με την αγγειοπλαστική και παράγουν προϊόντα όπως λάδι, δημητριακά και καπνό. Η Καλλιμασιά είναι κωμόπολη της Χίου, η οποία καταστράφηκε από σεισμό. Βρίσκεται σε κάμπο με ελαιόλαδα. Τα Νένητα είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του νησιού και βρίσκονται στην άκρη ενός εύφορου οροπεδίου. Στο εσωτερικό του αποτελείται από τριάντα ναούς και δύο μοναστήρια. Τέλος, έχει περισσότερους από 2.500 κατοίκους, οι οποίοι αποκαλούνται Νενητούσοι.
 |
| "Λαλάδες": Οι χιώτικες τουλίπες |
«Οι μαστιχόδρομοι»
Αν ποτέ βρεθείτε στη Χίο, η καλύτερη διαδρομή που μπορείτε να ακολουθήσετε είναι η διαδρομή του Mastic Bus. Η περιήγησή σας στο νησί θα ξεκινήσει από την χώρα βλέποντας τα περιβόλια και τα αρχοντικά της. Στη συνέχεια, ακολουθεί το Θολοποτάμι και μετά απ’ αυτό θα βρεθείτε στα Αρμόλια με τα πολλά κεραμικά. Ένα από τα ξακουστά χωριά της Χίου είναι το Πυργί, η επόμενη στάση του Mastic Bus, το οποίο είναι το ξακουστό για τα ξυστά και τα μοναδικά αριστουργήματα του. Όμως, η περιήγηση δεν σταματά εδώ, το μονοπάτι μας οδηγεί στους Ολύμπους με το θαυμάσιο σπήλαιο και πιο μετά στα Μεστά με τον θαυμάσιο κόκκινο Φαναίο οίνο. Ακολουθεί το Πασαλιμάνι και η Ελάτα. Στην συνέχεια φτάνουμε στην γνωστή από τα ομηρικά έπη Βέσσα και στο τέλος της ημέρας φτάνουμε στο Πιθί που είναι και ο τελικός προορισμός. Την δεύτερη ημέρα ξεκινάμε απο την χώρα με κατεύθυνση την Καλλιμασιά, κάνοντας μια στάση στο μοναστήρι του Αγ. Κωνσταντίνου και του Αγ. Μηνά. Έπειτα φτάνουμε στην Καλλιμασιά, την κωμόπολη της Χίου. Προχωράμε στην κοινή με τα όμορφα πέτρινα σπίτια και βάζουμε πορεία για την καρδιά της μαστιχοκαλλιέργειας τα Δότια και τα Βρουλίδια. Εδώ βρίσκονται τα δύο ανενεργά ηφαίστεια της Χίου, ο Ψάρωνας ο μεγάλος και ο Ψάρωνας ο μικρός. Στην επιστροφή περνάμε μέσω Κοινής στη Διδύμα και στο Μυρμήγκι και φτάνουμε στη Παναγιά τη Σικελιά, τη βυζαντινή εκκλησία, όπου παλιά γίνονταν οι Γενικές Συνελεύσεις των δημογερόντων και συζητούσαν θέματα της μαστίχας. Η μοναδική διαδρομή στα χωριά της Μαστίχας -ένα απέραντο "Μαστιχοτόπι" 24 χωριών-έφτασε στο τέλος της.
Καλλιμασιά
Η Καλλιμασιά είναι κωμόπολη της Χίου, χτισμένη 13 χιλιόμετρα νότια της πρωτεύουσας του νησιού.
Ήταν μια από τις σημαντικότερες κωμοπόλεις του νησιού κατά το Μεσαίωνα, καταστράφηκε όμως σχεδόν ολοκληρωτικά από σεισμό το 1881. Είναι χτισμένη σε έναν κάμπο με ελαιόδεντρα. Αξιοθέατα της περιοχής είναι τα ερείπια των μεσαιωνικών πύργων και οι καλοδιατηρημένες και εντυπωσιακές εκκλησίες. Η Καλλιμασιά είναι η έδρα του Δήμου Ιωνίας.
Πυργί
 |
| "Πυργί": έργο της Μυρτώς Σταματοπούλου, μαθήτριας του Γ4 |
Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο από τα χωριά της Χίου. Είναι πλουσιότατο και σπουδαιότατο από λαογραφικής, αρχαιολογικής και γλωσσικής άποψης. Bρίσκεται στην ανατολικό-μεσημβρινή πλευρά του λόφου Πατέλλα, είναι ωοειδές, περιβαλλόμενο από μεσαιωνικό περίβολο, ο οποίος αποτελεί τον εξωτερικό τοίχο των ακραίων σπιτιών του. Επειδή ελάχιστα πλήγηκε από τον σεισμό του 1881 διατηρεί και εσωτερικά τη μεσαιωνική του όψη. Οι δρόμοι είναι στενοί, τα σπίτια ψηλά, διώροφα και τριώροφα τα περισσότερα και συνεχόμενα μεταξύ τους κατά μήκος των δρόμων, κατά την αρχαία εποχή αρκετά σπίτια είχαν πυραμοειδή στέγη (τραβάκα). Οι δρόμοι είναι γραφικότατοι, καθώς τα σπίτια συνδέονται με τα απέναντι με αψίδες (δοξαράδες).
Έχει μεγάλη τετραγωνική πλατεία (λιβάδι) στην οποία γίνονται τα πανηγύρια του χωριού και πολλούς ναούς, από τους οποίους ξεχωρίζει ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου που εορτάζεται στις 15 Αυγούστου, στο πανηγύρι της οποίας έρχονται πάρα πολλοί επισκέπτες από τη Χίο και την Αθήνα για να θαυμάσουν τον Πυργούσικο χορό ο οποίος είναι ιδιόμορφος, γρήγορος και ορμητικός και αποτελείται από βηματισμούς μικρούς και γρήγορους προς τα εμπρός, προς τα πίσω και προς τα πλάγια. Χορεύεται από τρεις χορευτές , δύο άντρες και μια γυναίκα στη μέση η οποία κρατιέται «αγκαζέ» από τους δύο καβαλιέρους από τη μια και την άλλη πλευρά.
Το Πυργί ονομάστηκε έτσι από το μεγάλο και ψηλό πύργο του, γύρω από τον οποίο χτίστηκε το σημερινό χωριό από πολλούς μικρούς και μεγάλους οικισμούς.
Βέσσα
Η Βέσσα είναι ημιορεινό χωριό της Χίου και ανήκει στο Δήμο Μαστιχοχωρίων.
Η Βέσσα βρίσκεται 19 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης της Χίου (οδική απόσταση), σε μία κοιλάδα, από όπου μία πιθανή ετυμολογία του ονόματος του χωριού, και σε μεσοσταθμικό υψόμετρο 180 μέτρα. Η έκταση του ομώνυμου δημοτικού διαμερίσματος είναι 21 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Έχει παραδοσιακή αρχιτεκτονική με στενούς δρόμους. Είναι παλαιός, μεσαιωνικός οικισμός, χαρακτηριστικό χωριό-κάστρο («καστροχώρι»). Ενδιαφέρων είναι και ο Ναός του Αγίου Δημητρίου. Ο ενοριακός ναός (η «χωριοεκκλησιά») ωστόσο τιμάται στο όνομα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και εορτάζει στις 15 Αυγούστου.
Ολύμποι
Οι Ολύμποι είναι χωριό της νοτιοδυτικής Χίου, σε οδική απόσταση 31 χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου. Παλαιότερα ήταν έδρα κοινότητας, ενώ σήμερα αποτελεί ένα από τα εννέα δημοτικά διαμερίσματα του Δήμου Μαστιχοχωρίων. Οι Ολύμποι είναι πραγματικά ένα από τα 22 περίπου χωριά της νότιας Χίου όπου καλλιεργείται, εκεί και πουθενά αλλού στον κόσμο, το μαστιχόδεντρο ή μαστιχοφόρος σχίνος από το οποίο εξάγεται η μαστίχα Χίου.
Οι Ολύμποι είναι κτισμένοι σε ομαλή έκταση, αλλά όχι κοντά στην ακτή. Το πλησιέστερο χωριό είναι τα Μεστά. Το μεσοσταθμικό υψόμετρο του οικισμού είναι 120 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, προς την οποία δεν έχει θέα. Στους Ολύμπους διασώζεται, αν και σε μικρότερο βαθμό από ό,τι στα Μεστά, η μορφή του μεσαιωνικού «χωριού-κάστρου», κλειστού με τείχος που διαμορφώνουν οι ίδιοι οι τοίχοι των εξωτερικών σπιτιών, τα οποία ήταν ενωμένα μεταξύ τους, όπως ενωμένα στο ύψος του πρώτου ορόφου είναι και τα σπίτια του χωριού, αφήνοντας από κάτω τα εσωτερικά δρομάκια να σχηματίζουν κάπου-κάπου μικρές σήραγγες. Η ίδια μορφή σώζεται και στα μαστιχοχώρια Ελάτα και Πυργί. Οφείλεται στον φόβο των πειρατών, που αποβιβάζονταν κατά τον Μεσαίωνα και μέχρι την Τουρκοκρατία στις ακτές, και έκαναν επιδρομές στα χωριά για να λεηλατήσουν τη μαστίχα και τα άλλα προϊόντα τους.
Οι κάτοικοι των Ολύμπων ονομάζονται "Λυμπούσοι" στο τοπικό γλωσσικό ιδίωμα. Η εξέλιξη του πληθυσμού των Ολύμπων στις επίσημες απογραφές φαίνεται στον πίνακα.
Μεστά
Τα Μεστά είναι το πιο απομακρυσμένο από τα μεσαιωνικά χωριά της Χίου, αλλά ταυτόχρονα και το πιο καλοδιατηρημένο. Ανήκουν στη Δημοτική Ενότητα των Μαστιχοχωρίων. Έχουν υψόμετρο 120m και πληθυσμό 337 κατοίκους, που ονομάζονται "Μεστούσοι". Το χωριό, το οποίο δεσπόζει σε μια μικρή κοιλάδα, κτίστηκε στα βυζαντινά χρόνια και η αρχιτεκτονική του είναι μοναδική στον ελλαδικό χώρο. Έχει πενταγωνικό και κλειστό τετράπλευρο σχήμα με δαιδαλώδη εσωτερικά δρομάκια, ενώ τα σπίτια που ήταν κτισμένα από την εξωτερική πλευρά(πάνω από τις καμάρες) έπαιζαν το ρόλο τείχους, γι’αυτό και δεν είχαν παράθυρα προς τα έξω. Στις εξωτερικές γωνίες του υπήρχαν και σώζονται ακόμη μικροί κυκλικοί πύργοι. Ολόκληρο το χωριό έχει σχεδιαστεί και έχει χτιστεί σαν ένας λαβύρινθος, με στόχο να εμποδίσει τις επιδράμουσες ομάδες πειρατών να φτάσουν με ευκολία στο κέντρο του χωριού όπου βρίσκονταν τα σημαντικότερα κτίρια.
Στο χωριό υπάρχει πλήθος μικρών εκκλησιών, οι οποίες ξεχωρίζουν από το περιορισμένο, σε σύγκριση με τα σπίτια, ύψος και την δίρριχτη στέγη τους. Μεγαλύτερη και σημαντικότερη εκκλησία της περιοχής είναι η εκκλησία των Ταξιαρχών, δίκλιτη βασιλική με ίχνη από παλιές τοιχογραφίες (οι περισσότερες έχουν καλυφθεί με επιχρίσματα), η οποία κτίστηκε το 1868 στη θέση του παλιού κυκλικού πύργου του κάστρου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ξυλόγλυπτο εικονοστάσιο του 1833, εξαίρετο δείγμα της τοπικής τεχνοτροπίας. Δίπλα στο ναό βρίσκεται η κεντρική πλατεία του χωριού, το «λιβάδι» όπως λέγεται στην τοπική διάλεκτο. Είναι ο τόπος συγκέντρωσης των ντόπιων, αλλά και των τουριστών, καθώς εκεί υπάρχουν παραδοσιακά καφενεία και ταβέρνες. Το ιδιαίτερο στοιχείο του χωριού είναι η αρχιτεκτονική του, καθώς τα σπίτια είναι κτισμένα πολύ κοντά το ένα με το άλλο, ενώ επικοινωνούν μεταξύ τους με πολύ στενά, σκεπαστά δρομάκια, τους «θόλους». Το χωριό αποτελεί επίσης πόλο έλξης τουριστών, τόσο για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική φυσική ομορφιά της περιοχής, αφού σε κοντινή απόσταση βρίσκονται μερικές από τις ωραιότερες παραλίες του νησιού.
